Αν και η περίοδος των εκπτώσεων έχει λήξει εδώ και τρεις εβδομάδες, σε αρκετά καταστήματα των Ιωαννίνων εξακολουθούν να υπάρχουν προσφορές σε ορισμένα είδη, ιδίως ένδυσης και υπόδησης. Είναι μια τελευταία προσπάθεια εμπόρων να «απαλλαγούν» από στοκ, κυρίως όμως να  έχουν έστω και μια μικρή τονωτική ένεση ρευστότητας, προκειμένου να ανταποκριθούν στις συσσωρευμένες υποχρεώσεις που έρχονται το χειμώνα.

Οι σκέψεις και οι προθέσεις αυτές είναι διπλής ανάγνωσης και η άλλη  όψη αφορά τους καταναλωτές. Ένας πολύ μεγάλος αριθμός ακόμη και στην περίοδο των εκπτώσεων- που ειδικά στην πόλη των Ιωαννίνων υπήρχαν πολύ μεγάλα ποσοστά- απέφυγε τις αγορές, καθώς είτε δεν επαρκούσε το διαθέσιμο εισόδημα, είτε έκανε οικονομία για να ανταπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες της χειμερινής περιόδου για ενέργεια, θέρμανση, αλλά και για βασικά αγαθά που επίσης έχουν πάρει την ανιούσα μετά την έκρηξη της ακρίβειας που τροφοδότησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.

«Πρωταθλητής» σε αύξηση ήταν άλλωστε το ψωμί, που επηρεάστηκε άμεσα από την πολεμική σύγκρουση. Αν και η μέση αύξηση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν 18%, στην Ελλάδα η αύξηση ήταν μεσοσταθμικά σε 22,8%, που εκτός των άλλων επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά τα «κενά» στον παραγωγικό τομέα της χώρας μας και η οποία στηρίζεται σε μεγάλες εισαγωγές.

Νέες καταναλωτικές συνήθειες

Η στάση αναμονής που δείχνει η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών «διαπερνά» το σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας. Ταυτόχρονα όμως φαίνεται ότι διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο για τις αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών. Σύμφωνα μάλιστα με έναν «παραδοσιακό» Γιαννιώτη επιχειρηματία, για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες βλέπει τόσους πολλούς καταναλωτές  να πηγαινοέρχονται δύο και τρεις φορές σε καταστήματα για να κάνουν συγκρίσεις τιμών σε προϊόντα που τους ενδιαφέρουν.

Η τάση όμως είναι γενική και πολύπλευρη. Έχουν αλλάξει και οι συνήθειες και οι προτεραιότητες των καταναλωτών. Πρόκειται για μια διαπίστωση που υπάρχει σε τοπικό επίπεδο από την καθημερινότητα που ζούμε, αλλά και από τα στοιχεία έρευνας που διενήργησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, η οποία μάλιστα καλύπτει το τέλος της εκπτωτικής σεζόν και συγκεκριμένα από 29 Αυγούστου μέχρι την 2α Σεπτεμβρίου.

Στο… κυνήγι προσφορών

Σ’ αυτή αποτυπώνεται η αυξητική τάση για αγορές μέσω προσφορών που μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία ανέβηκε στο 84%, η αύξηση επίσης του ποσοστού όσων έχουν αναβάλλει αγορές για προσωπικά είδη, ρούχα, είδη σπιτιού στο 83% (από 77%), η μείωση ακόμη και των αγορών τροφίμων για το 67% (από 61%), ενώ το 44% δηλώνει ότι αποφεύγει να κάνει αγορές για να έχει χρήματα σε περιπτώσεις ανάγκης.

Κόστος και όχι ποιότητα!

Ακόμη πιο εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα ως προς τις προτεραιότητες που θέτουν πλέον οι καταναλωτές, καθώς προκρίνουν το κόστος έναντι της ποιότητας, ένα ζήτημα που αφορά και την παραγωγή προϊόντων και ειδικά την Ήπειρο, που τα τελευταία χρόνια προβάλλει ως συγκριτικό πλεονέκτημα την ποιότητα των τοπικών της προϊόντων. Συγκεκριμένα το 62% δηλώνει ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας επιλογής όταν ψωνίζουν τρόφιμα είναι τα χρήματα που δίνει, όταν το 2019 το ποσοστό αυτό ήταν 37% και στο τέλος του 2021 ήταν 39%. Αντίθετα πρώτο κριτήριο την ποιότητα έχει το 20%, όταν το 2019 ανέρχονταν στο 31%!

Στα σχόλια της έρευνας, υπογραμμίζονται ότι «συνολικά τον τελευταίο χρόνο από τον Ιούλιο και μετά, η χρηματική δαπάνη αποτελεί το βασικό κριτήριο, αλλά ειδικά στις τελευταίες μετρήσεις η ένταση είναι εντυπωσιακή». «Με δεδομένο -συνεχίζει- ότι η διαφαινόμενη οικονομική κρίση και η αναστάτωση στις διεθνείς τιμές και στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων δεν φαίνεται να αποκλιμακώνεται στο άμεσο μέλλον οι καταγραφές της συγκεκριμένης έρευνας δείχνουν ότι το ελληνικό καταναλωτικό κοινό είναι ανήσυχο τόσο για το παρόν, αλλά και για το μέλλον, κάτι που επηρεάζει πλέον τις καταναλωτικές συνήθειες».

Μικρή τόνωση της ψυχολογίας

Η αυτοσυγκράτηση που παρατηρείται εξηγείται από την ανησυχία που εκφράζεται για τις εξελίξεις σε καίριους τομείς -έστω και με μικρή κάμψη- για το επόμενο διάστημα. Συγκεκριμένα το 78% πιστεύει ότι θα αυξηθεί το κόστος ενέργειας/μεταφορών λόγω του πολέμου, το 78% ότι θα υπάρξουν περαιτέρω αυξήσεις τιμών, ενώ μόλις το 55% εκτιμά ότι θα υπάρξουν ελλείψεις σε είδη διατροφής εξαιτίας πάντα του πολέμου (τον περασμένο Απρίλιο το ποσοστό αυτό ήταν 72%).

Η αντίστροφη μέτρηση για το δύσκολο χειμώνα έχει ήδη αρχίσει. Η «κρυφή ελπίδα» των καταναλωτών και ειδικά των Ηπειρωτών που βιώνουν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες είναι να έχουμε φέτος έναν ήπιο χειμώνα και ταυτόχρονα να τερματιστεί ο πόλεμος και να σταματήσει η ακρίβεια που καθημερινά αδειάζει το πορτοφόλι τους. Διαφορετικά, η κοινωνία μας θα γυρίζει πολλά χρόνια πίσω…

ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ