Η χώρα αντιμετωπίζει μια βαθιά και πολυδιάστατη δημογραφική κρίση, καθώς ο δείκτης γονιμότητας έχει πέσει στο 1,41 παιδί ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το όριο αναπλήρωσης πληθυσμού (2,1). Το 2024, ο πληθυσμός της Ρωσίας μειώθηκε κατά 596.000 άτομα, ενώ το 2025 καταγράφηκε η χαμηλότερη γεννητικότητα των τελευταίων 200 ετών, με μόλις 1,22 εκατομμύρια γεννήσεις.

Αιτίες της κρίσης

• Οικονομική αβεβαιότητα: Στάσιμοι μισθοί, υψηλό κόστος ζωής και περιορισμένη πρόσβαση σε παιδική φροντίδα αποθαρρύνουν τη δημιουργία οικογένειας.
• Γήρανση πληθυσμού: Η αναλογία ηλικιωμένων αυξάνεται, ενώ οι νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα ή επιστρατεύονται λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
• Μεταναστευτικό κύμα: Χιλιάδες νέοι επαγγελματίες έχουν φύγει από τη Ρωσία, μειώνοντας τη βάση αναπαραγωγικής ηλικίας.
• Δομικά κοινωνικά εμπόδια: Έλλειψη βρεφονηπιακών σταθμών, ανασφάλεια στις θέσεις εργασίας των γυναικών και δυσκολία συνδυασμού οικογένειας και καριέρας.

Οι πολιτικές Πούτιν

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει χαρακτηρίσει την αύξηση των γεννήσεων ως «εθνική προτεραιότητα», προωθώντας:

• Οικονομικά κίνητρα: Επιδόματα μητρότητας, στεγαστικά προγράμματα για νέους γονείς και φοροαπαλλαγές.
• Προγράμματα “μητρικού κεφαλαίου”: Οικονομική ενίσχυση για οικογένειες με δύο ή περισσότερα παιδιά.
• Καμπάνιες υπέρ των παραδοσιακών αξιών: Ενθάρρυνση μεγάλων οικογενειών, περιορισμός αμβλώσεων και αποδοκιμασία της “παιδοφοβικής κουλτούρας”.
• Συμβολικές κινήσεις: Επαναφορά μεταλλίων “ηρωίδας μητέρας” για γυναίκες με δέκα ή περισσότερα παιδιά.

Οι αντιδράσεις των ειδικών

Παρά τις προσπάθειες, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές αυτές δεν αντιμετωπίζουν τις βαθύτερες κοινωνικές αιτίες της κρίσης. Όπως σημειώνει Ρώσος κοινωνιολόγος: «Η απόφαση να κάνεις παιδιά δεν είναι θέμα προπαγάνδας· είναι θέμα εμπιστοσύνης στο μέλλον».

Η κρίση έχει πλέον στρατηγικές διαστάσεις, απειλώντας την οικονομική ισχύ, την παραγωγικότητα και τη στρατιωτική ικανότητα της χώρας. Ακόμη και με επιθετικές πολιτικές, οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα χρειαστούν δεκαετίες για να αντιστραφεί η τάση.

Η Ρωσία βρίσκεται μπροστά σε ένα δημογραφικό αδιέξοδο που δεν μπορεί να λυθεί με επιδοτήσεις και συνθήματα. Η αναστροφή της κρίσης απαιτεί βαθιές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο μέλλον.