Η Πρωτοχρονιά στην Ελλάδα αποτελεί έναν ισχυρό συμβολικό σταθμό, όπου το κλείσιμο του ημερολογιακού κύκλου πυροδοτεί μια σειρά από τελετουργίες με βαθιές ρίζες στο παρελθόν. Πέρα από τους σύγχρονους εορτασμούς, η λαϊκή παράδοση αντιμετωπίζει την αλλαγή του έτους ως ένα κρίσιμο «όριο» που απαιτεί συγκεκριμένες ενέργειες για να εξασφαλιστεί η ευημερία και η τύχη. Από την Κρήτη ως τη Μακεδονία, τα έθιμα λειτουργούν ως μικρές «μαγικές» πράξεις καθαρμού, με τους ανθρώπους να πιστεύουν ακράδαντα πως οι πρώτες ώρες της νέας χρονιάς δίνουν τον τόνο για τους επόμενους δώδεκα μήνες.

Στην Κρήτη, η αγριοκρεμμύδα (σκίλλα η παράλιος) κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς η ικανότητά της να αναγεννάται ακόμα και εκτός εδάφους τη μετατρέπει σε απόλυτο σύμβολο αθανασίας και ανάπτυξης. Οι ντόπιοι την κρεμούν στις εξώπορτες, ενώ σε αρκετά χωριά επιβιώνει το τρυφερό έθιμο όπου οι γονείς αγγίζουν ελαφρά τα κεφάλια των παιδιών με το φυτό, δίνοντας ευχές για δύναμη και ύψος. Αντίστοιχα, στη Μακεδονία, το «αμίλητο νερό» αποτελεί μια ιεροτελεστία σιωπής και καθαρότητας. Τα ξημερώματα, η μεταφορά του νερού από την κεντρική βρύση του χωριού στο σπίτι γίνεται χωρίς την ανταλλαγή ούτε μιας λέξης, ώστε το «αμόλυντο» αυτό στοιχείο να ραντίσει τις γωνίες του νοικοκυριού, διώχνοντας κάθε τι παλιό και φθαρμένο.

Το σπάσιμο του ροδιού, ένα έθιμο που συναντάται κυρίως στην Πελοπόννησο και τα νησιά, αποτελεί την πιο δυναμική έκφραση της επιθυμίας για αφθονία. Ο νοικοκύρης, εισερχόμενος στο σπίτι με το δεξί πόδι, πετά το φρούτο με δύναμη στο κατώφλι· όσο πιο μακριά σκορπίσουν οι κατακόκκινοι σπόροι του, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η γονιμότητα και τα πλούτη που θα φέρει το νέο έτος. Η βασιλόπιτα, βέβαια, παραμένει ο συνεκτικός κρίκος όλης της χώρας, αναβιώνοντας την παράδοση του Μεγάλου Βασιλείου και της Καισάρειας. Το τελετουργικό κόψιμο, το σταύρωμα με το μαχαίρι και η αγωνία για το «φλουρί» μετατρέπουν ένα απλό γλύκισμα σε φορέα ελπίδας για τον τυχερό της χρονιάς.

Σε αγροτικές περιοχές της Μακεδονίας, της Θράκης, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, η παράδοση παίρνει μια πιο «γήινη» μορφή με την κρεατόπιτα. Εκεί, η πίτα δεν είναι γλυκιά, αλλά αλμυρή, και εκτός από το παραδοσιακό νόμισμα, κρύβει συχνά ένα κλαδί ελιάς. Ενώ το φλουρί υπόσχεται γενική καλοτυχία, το κλαδί ελιάς αποτελεί μια ειδική ευχή για τους ανθρώπους του μόχθου, προμηνύοντας μια εξαιρετική σοδειά. Αυτά τα έθιμα, αν και φαντάζουν απλά, αποτελούν τη ζωντανή μνήμη ενός λαού που ξεκινά κάθε νέο κύκλο ζωής με ζεστασιά, πίστη στις ρίζες του και αστείρευτη αισιοδοξία.